Verkeerd verbonden!

Met een nieuwe bundel, getiteld ‘Meervoudig verbonden. Nieuwe perspectieven op vragen rond kerk, Israël en Palestijnen’, wil de Protestantse Kerk de ‘soms vastgeroeste discussie’ over de relatie met Israël en de Palestijnen nieuw leven inblazen.
Ds. Arjan Plaisier, scriba van de P.K.N. stelt, geheel volgens de Kerkorde en de Bijbel, dat ‘vanwege Gods trouw en zijn “onberouwelijke” verkiezing er voor de kerk sprake is van een “onopgeefbare verbondenheid met Israël”.’ Tegelijk zegt hij echter, dat er in het Nieuwe Testament weinig tot geen grond is voor het geloof dat het koninkrijk van Israël weer opgericht gaat worden. ‘De hand wordt overspeeld wanneer met te grote stelligheid wordt betoogd dat deze “landbelofte” onverkort blijft gelden.’ Dan heeft hij kennelijk toch wel wat Bijbelteksten over het hoofd gezien!
Volgens het Oude Testament (Gen. 12:7, 13:15; 15:7, 17:8 en véle andere) behoort het Beloofde Land onlosmakelijk bij het uitverkoren volk. In het Nieuwe Testament hebben de apostelen en evangelisten dit niet nog eens nadrukkelijk herhaald; maar het ligt voor de hand dat dit een onuitgesproken vooronderstelling is. Wanneer Paulus voorrechten van het volk Israël opsomt, noemt hij na de verschillende verbonden, het geschenk van de Tora, de tempeldienst, ook - zonder nadere aanduiding - ‘de beloften’ (Rom. 9:4). Is het vreemd als we veronderstellen dat daaronder ook de landbelofte valt? De belofte van de Eeuwige betreft immers een 'eeuwig bezit' (Gen. 17: 8). Het niet herkennen door de meerderheid van het Joodse volk van Jezus als de beloofde Messias doet daar niets aan af, want Gods beloften waren immers onberouwelijk.
Bij nauwkeurige lezing van het Nieuwe Testament blijkt, dat de landbelofte niet uit het zicht is verdwenen, maar juist in het centrum van de verkondiging van Christus is blijven staan. Al bij de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria deelt de hemelse boodschapper mee, dat Hij zal zitten op de troon van zijn vader David en voor eeuwig koning zal zijn over Jakob! De wijzen uit het Oosten vinden in Hem de koning der Joden en zijn latere leerlingen weten ook dat Hij dat is: Nathanaël zegt bij zijn roeping: "U bent de Koning van Israël!" Als Jezus sterft, hangt boven zijn hoofd de beschuldiging Jezus de Nazarener, de koning der Joden. Vlak voor zijn Hemelvaart vragen de discipelen of Hij nu spoedig het koninkrijk voor Israël herstellen zal. Dat wordt door Jezus dan niet ter zijde geschoven als een verkeerde vraag, zij krijgen slechts te horen, dat ze dat niet hoeven te weten omdat de Vader het moment waarop dit zal gebeuren voor Zich houdt.
Wie stelt, dat Gods eeuwige beloften uit het Oude Testament niet meer van kracht zijn, trekt de betrouwbaarheid van God in twijfel en verklaart bovendien blijkbaar dat het Nieuwe Testament het Oude Testament buiten werking stelt. Dat is een oude ketterij die de Kerk in haar begintijd terecht afgewezen heeft. Het Oude Testament en het Nieuwe Testament zijn allebei volledig Gods Woord en allebei onverkort van kracht.

Plaisier maakt ook nog de kanttekening, dat ‘we Israël geen dienst bewijzen door kritiekloos achter de politiek van de staat Israël te staan’. Mijn vraag is dan slechts wie dat dan wel doet?!
De Kerk is in elk geval geen politiek orgaan en de verbondenheid van de kerk met Israël staat volkomen los van de politieke situatie van een bepaald moment. Wanneer tijdens een Synodevergadering wordt vastgesteld, dat we niet alleen ‘onopgeefbaar verbonden’ zijn met Israël, maar dat we evenzeer onopgeefbaar verbonden zijn met de Palestijnen, doet dit de geestelijke betekenis van Israël als volk van God vreselijk tekort.
De kerk heeft niet de taak zich te bemoeien met het politieke beleid van een bepaalde staat; daarmee gaat ze volledig buiten haar boekje. Haar voornaamste opdracht is de beloften van God te proclameren.
Het is een zeer trieste zaak, dat binnen de zeer pluriforme Protestantse Kerk tegenovergestelde meningen als waarheden naast elkaar kunnen blijven bestaan. Ons wordt geadviseerd aan de Bijbel geen argumenten te ontlenen, maar de Bijbel slechts te gebruiken voor meditatie.
De landelijke kerk heeft kennelijk als hoogste doel om iedereen binnen boord te houden, ook als dit ten koste gaat van de waarheid.

Nieuwe bundel over kerk en Israël

Eind oktober verschijnt er een nieuwe publicatie rond het veelbesproken onderwerp kerk, Israël en Palestijnen. Doel van de bundel Meervoudig Verbonden is het moeizame gesprek in de kerk over de relatie met Israël en de Palestijnen een nieuwe impuls te geven.
Vanuit bijbelse kernthema's biedt een zestal auteurs perspectief op verschillende aspecten rond de relatie van kerk, Israël, Palestijnse christenen, islam en politiek. "Er is vanuit de Nederlandse context heel veel gezegd over hoe de kerk zich tot Israël en Palestijnen verhoudt en kan verhouden. Zijn we daar nu niet klaar mee? Nee. Nog lang niet. Deze bundel geeft een blik in het internationale discours, waarop auteurs uit de Nederlandse context reageren en nieuwe mogelijkheden voor verder gesprek ontwikkelen."
"Ook zoeken zij een richting die verder brengt en verbindend is. Die richting heeft alles te maken met de corebusiness van de kerk: het lezen van de bijbel en het perspectief vanuit Christus. Tegelijk gaat het ook over het ontvlechten van vaak al te verweven onderdelen rond kerk, Israël, Palestijnen, islam en politiek. In een debat waarin we vanuit tegengestelde perspectieven aangesproken worden, willen de auteurs vanuit een diepere basis een verbondenheid bepleiten die tegenstellingen kan overstijgen."
De bundel Meervoudig Verbonden wordt 1 november om 13.00 uur in de Thomaskerk in Amsterdam gepresenteerd.

Bron: PKN

Commentaar:
Binnen de zeer pluriforme Protestantse Kerk bestaan tegenovergestelde meningen. Aangezien de landelijke kerk als hoogste doel heeft iedereen binnen boord te houden, ook als dit ten koste van de waarheid gaat, heeft de secretaris van de P.K.N. het lumineuze idee opgevat om een aantal tegengestelde opvattingen in een boek en in een symposium bij elkaar te brengen in de hoop de tegenstellingen te overstijgen. Echter: lijnrecht tegenover elkaar staande meningen zijn niet bij elkaar te brengen. Waarheid en leugen gaan niet samen.
Overigens vraag ik mij al lange tijd af waarom de kerk zich überhaupt op een of andere manier zou moeten verhouden tot de Palestijnen. Ik ben er nog steeds zo benieuwd naar hoe de kerk zich verhoudt tot Tibetanen, Maori's en Navajo's. en Belgen.

"Internationaal recht" of Gods gerechtigheid?

Collega Henri Veldhuis schreef een brochure getiteld 'De muur is afgebroken', bedoeld als een „theologische herbezinning” op het Israëlisch-Palestijnse conflict. De titel van de brochure komt van Efeziërs 2:14, waar Paulus schrijft dat de muur die scheiding maakte tussen het Joodse volk en de niet-Joden, is afgebroken door Jezus Christus. Hierdoor hebben volgens de apostel nu ook zij die eerst niet tot Gods volk behoorden het burgerschap van Israël verkregen.
Volgens Veldhuis zijn, kennelijk op grond van deze woorden van Paulus, „universele liefde en gerechtigheid de basis voor alle ethiek en politiek.” Hij stelt, dat Christelijke kerken en partijen de plicht hebben om in het Israëlisch-
Palestijnse conflict internationaal recht toe te passen. "Vanwege de „wanhopige situatie” van de Palestijnen moeten kerken een boycot van Israëlische goederen openlijk kunnen bespreken."
Op 27 oktober presenteren Vrienden van Sabeel Nederland (http://www.vriendenvansabeelnederland.nl) en Kairos Palestina Nederland de brochure op een mini-symposium.

Het is een vreemde zaak als een theoloog meent dat de kerk het "internationaal recht" moet laten prevaleren boven Gods gerechtigheid. 'Heel het nageslacht van Israël
zal bij de HEER recht vinden en zich gelukkig prijzen' (Jesaja 45:25).

'Internationaal recht' is een term die vaak in de mond genomen wordt in verband met het beleid van Israël. Daarover heeft dr. M. de Blois, universitair docent rechtstheorie aan de Universiteit Utrecht, interessante dingen te zeggen in zijn boek ”Israël: een staat ter discussie?” (uitg. Groen/Jongbloed, Heerenveen, 2010; ISBN 978 05 8299 703)
Volgens De Blois deint het Internationaal Gerechtshof mee op de golven van de anti-Israël stemming in de VN, waar de meerderheid altijd gelijk heeft.

Het is Godgeklaagd, dat predikanten er een ketterse anti-Israëlvisie op na houden! Het is van het grootste belang om dit aan de kaak te stellen!
Met luider stem wordt binnen de P.K.N. ook een tegengestelde visie verkondigd, o.a. door het Platform Appèl Kerk en Israël (http://www.appelkerkenisrael.nl), dat de P.K.N. oproept om Sabeel niet langer te steunen.

Het is wel triest dat binnen de P.K.N. dergelijke tegenovergestelde visies náást elkaar kunnen bestaan.

Pluriformiteit: Biedt de Kerk ruimte aan ketterij?

ds. Piet van Midden schreef een lezenswaardige recensie op www.appelkerkenisrael.nl
n.a.v. het boek "Roep om verzoening" door dr. Naim Ateek; Uitg. Boekencentrum 2012, ISBN 978 90 239 2065 6.

Waar vakantie allemaal niet goed voor is. De stapel boeken die ik had gereserveerd, heb ik zowaar allemaal kunnen lezen. Daaronder het boek van Naim Ateek, Roep om verzoening. Een Palestijnse christen over vrede en recht. De ondertitel had m.i. beter kunnen luiden ‘…over onvrede en onrecht’ maar dat terzijde. Laat ik beginnen met een voor sommigen misschien onverwachte bekentenis: ik heb het boek met sympathie voor de persoon Ateek gelezen. Het verbaasde mezelf, moet ik bekennen. Ik kom vaak in Israël, al heel lang. Ik heb er bij elkaar een paar jaar van mijn leven liggen en het voelt elke keer als thuiskomen. Niettemin moet ik ook zeggen dat er sociaal en economisch merkbaar steeds méér mis is en dat de relaties tussen de bevolkingsgroepen zich verharden. Dat de Palestijnse bevolking zich tweederangs voelt, kan ik me voorstellen. Zo voelt Naim Ateek dat aan den lijve. Hij is Palestijn én christen en dat is in Israël en de Palestijnse gebieden een steeds lastiger wordende combinatie. Het aantal Palestijnse christenen loopt sterk terug. Ze proberen weg te komen naar landen met meer toekomst dan Palestina. En met hen verdwijnt een belangrijk deel van de kerkgeschiedenis uit het zicht.

De Bijbel als snoepwinkel
Nu het boek zelf. Het opent met een terugblik op de geschiedenis en het ontstaan van Sabeel. Bij hoofdstuk 2 begint m’n verbazing, die me het hele boek niet heeft losgelaten. Uitgangspunt voor Ateek is de gelijkenis van de onrechtvaardige rechter en de weduwe uit Lucas 18. Het blijkt een kleine stap: de rechter vertegenwoordigt de onder-drukker en de weduwe de onderdrukte. Nog duidelijker: de rechter is de staat Israël en de weduwe is het Palestijnse volk. Dat is een hermeneutiek van grote stappen, snel thuis en doel bereikt. Dat in het verhaal van Jezus de rechter niet het onrecht veroorzaakt heeft maar er zijn oordeel over de tegenpartij moet uitspreken, vindt Ateek kennelijk niet belangrijk. Het verstoort het plaatje dat ‘Jezus hier de bevrijdingstheoloog bij uitstek schetst’ (p.35). Ik haal het voorbeeld aan omdat ik moedeloos word van dit soort Bijbelgebruik. Door wie dan ook: de Schrift als snoepwinkel met voor elk wat wils. Wat je niet bevalt laat je links liggen of doe je weg. Ik kan het van Ateek nog wel hebben: zijn groepering heeft het bepaald niet makkelijk en dan zoek je in de Bijbel niet tevergeefs naar troost. Maar om je persoonlijke herkenning aan anderen voor te houden als model van Bijbellezen gaat me te ver, helemaal als dat Bijbellezen Israel bashing mede ten doel heeft.

Gekleurd beeld
Het beeld dat Ateek schetst is van klein duimpje (de Palestijnen) tegenover de reus met de zevenmijlslaarzen, Israël. Militair is dat natuurlijk zo maar de reus is kwetsbaar voor aanslagen. Daarmee ontwricht(t)en Palestijnen een hele samenleving, de joodse gemeenschappen en bedreig(d)en ze individuen over de hele wereld. De Olympische Spelen van 1972 zijn de enige die ik me tot nu toe herinner (die van Londen ben ik straks weer kwijt). En de Achille Lauro, 1985, waarvan de gehandicapte Leon Klinghoffer met rolstoel en al in zee werd gedumpt, staat nog op m’n netvlies. Beide vóór de 1e Intifada. Het is een vorm van geweld die een niet aflatende golf van terreur in beweging heeft gezet, tot die van Boko Haram in Nigeria aan toe.
Ateek spreekt zich uit voor geweldloosheid. Daarin is hij sympathiek. Maar voor hem is duidelijk: de joden en daarna: Israël, die hebben het gedaan. De zionisten voorop. Onder de Ottomanen leefden joden, christenen en islamieten vredig samen, is het idyllische plaatje dat Ateek schetst. Met het zionisme ging het mis. Geen woord over Arafats oom Mohammed Amin al-Hoesseini, Grootmoefti van Jeruzalem, die in 1920(!) begon met het organiseren van rellen tegen biddende joden. Hoesseini zou een vriend van Hitler worden. En neef Arafat noemde, in uniform en met (gedwongen lege) holster, in de vergadering van de Verenigde Naties, zionisme een vorm van racisme. Communistische landen stemden daar later mee in. Alsof zionisme in wezen niet alles te maken heeft met de Hebreeuwse Bijbel, het Oude Testament, met het ‘aan Babylons stromen, daar zaten wij…’ van Psalm 137. En alsof je als joods gelovige los verkrijgbaar bent: ‘Je mag er zijn maar niet met je geschiedenis. Die moet je thuislaten.’

Volkerenrecht contra Bijbelberoep
Het probleem is natuurlijk dat de Palestijnen rechten hebben, op basis van het volkerenrecht. En dat er een zich steeds breder vestigende staat Israël is, waarin het zionisme inmiddels niet minder seculier en veel meer religieus gekleurd is. Dat maakt het gesprek ingewikkeld. Maar dat laat onverlet dat je, tenzij je Jeruzalem maar meteen tot een geestelijke stad wilt verheffen, met ‘de landbelofte’ in je maag zit. Als je met de bijbel wat actueels wilt – en dat wil Ateek, hij opent immers met Lucas 18 – dat is dit ook een punt. Net zoals de positie van het joodse volk. Het volkenrecht zal het worst wezen, maar als je de Oude en Nieuwe Testament serieus neemt, kun je niet anders zeggen dan dat God Abraham en Sara heeft uitverkoren en al diegenen die uit hen geboren zijn. Ik ben geen partner in dat verbond en heb ook geen recht om aan de voorwaarden te sleutelen. Ateek ziet dat allemaal anders: het Oude Testament is vervuld. Israël is bijzondere verbondspartner àf. Het Nieuwe Testament is feitelijk het vigerende woord van God.

Marcion
We zijn hiermee weer terug bij af. In het begin van de kerkgeschiedenis trad ene Marcion op. Hij verkondigde dat de God van het Oude Testament geen plaats verdiende. Dat was een god van wraak en die kon niet dezelfde zijn als de Vader van Jezus Christus. Daarmee had het Oude Testament afgedaan. Eén Bijbel, twee goden. Een gat tussen synagoge en kerk. Met alle gevolgen van dien. Probleem was en is wel dat het Nieuwe Testament niet los staat van het Oude, maar vol staat met citaten. Niet zo vreemd natuurlijk: de Hebreeuwse Bijbel is de Bijbel van Jezus. Marcion kon niet veel anders doen dan zijn eigen canon scheppen. Zonder God de Schepper…
De kerk heeft Marcion in 144 terecht geëxcommuniceerd. Dat is toch wat anders dan de reactie in het Woord Vooraf in ‘Roep om verzoening’ van Arjan Plaisier: ‘Veel Nederlandse lezers die zijn opgegroeid met een theologie waarin Israël een levende gestalte naast de kerk is, zullen daar grote problemen mee hebben.’
Dat klinkt als ‘Het is wel even wennen.’