De Paas-Palestijn

column van Paul Damen op www.joodseomroep.nl

Herschrijven van de geschiedenis, het is de tweede natuur van dictaturen en religies. Stalin gumde alle voormalige, in ongenade gevallen medestrijders van foto's. Dat is de communistische kerk blijven doen, zodat volkscommissaris Jesjov ineens niet meer naast Stalin over het water tuurt maar zijn schaduw wél, Léon Trotski naast Lenin opvallend vervangen blijkt door een houten schot, en de Tsjechische president Svoboda na de Russische inval in 1968 ineens drie voeten heeft, waarbij er één geleend is van de afgezette partijsecretaris Dubček.
Herschrijven van de geschiedenis: het moet kunnen. Hebben wij Joden ook niet de Tenach licht geredigeerd na de slechte ervaringen in de Babylonische ballingschap?
Zodat in elk geval de voorspellingen van één der drie Jesaja's klopten?
Binnen de islam is beetje smokkelen en herschrijven zelfs verplicht. Dat heet taqiyya.- zodra de islam geschaad wordt, mag men liegen. Zo zal een rechtgeaarde moslim dezer dagen u geen zalig Pasen wensen, want dat zou erkenning betekenen dat 'G'ds zoon Jezus voor ons gestorven is'. En dus wenst een moslim u neutraal 'fijne vakantie' toe.
Herschrijven wordt pas gevaarlijk als je niet meer weet wat herschreven is, als je werkelijk denkt dat jouw versie klopt, en de geschiedenis je gelijk zal geven – zoals de latere bloedige dictator Castro bij de rechtbank verklaarde. Alleen wist hij ook al, dat de geschiedenis je snéller gelijk geeft als je die even herschrijft. Orwell omschreef dat in zijn roman '1984' zo: 'wie het verleden beheerst, bepaalt de toekomst. En wie in het heden de macht heeft, controleert het verleden.'
Dat geldt evenzeer voor religies. Leggen we de discussie over de historische Mohammed en of hij wijn dronk even terzijde, en bekijken we de christenen. Wij denken dat dit een geloof was voor slaven en onderdrukten. Wie echter gaat graven in Rome, ontdekt dat de eerste kerken gebouwd werden door de binnenplaatsen van de allerduurste stadsvilla's te overdekken. Niks minder bedeelden die daar hun prille godsdienst uitoefenden.
Vervelender wordt het als de historische Jezus afspiegeling van zijn tijd wordt gemaakt en die spiegel bepalend wordt voor de werkelijkheid. Zo werd Jezus, met puntbaardje en nette middenscheiding een hippie, die samen met frisse jongelui met gitaren en linten in hun haar de leegloop in de kerk vergeefs bestreed. Soms wordt Jezus een vrijheidsstrijder als Che Guevara, terwijl die allesbehalve van de afdeling 'andere wang toekeren' was – hij schoot dissidenten voor de zekerheid persoonlijk door het hoofd.
De kerk heeft altijd flexibiliteit waar het Jezus betreft tot elfde gebod verklaard – dat bleek opnieuw uit een kerkelijke brochure die me bij deze Paasdagen onder ogen kwam. 'De Kruisweg van de Palestijnse christenen. Een liturgische reis langs de Palestijnse Via Dolorosa’ heet het gratis verspreide geschriftje, waarin Jezus' lijden snoeihard naar het heden worden verplaatst. En wat blijkt: Jezus was een Palestijn! De oecumenische stichting Sabeel wil, naar eigen zeggen, 'in de voetstappen van Jezus treden', en daartoe mag de historie met voeten getreden worden. Zelden zag ik een brochure waarin geschiedvervalsing zo de religieuze boodschap overwoekert. Nergens is Jezus een Jood, laat staan christen. De bekende veertien staties – Jezus ter dood veroordeeld, Jezus valt enkele malen, Jezus sterft aan het kruis – blijken wonderwel overeen te komen met wat de arme Palestijnen dagelijks meemaken. 'Voor ons', meldt de brochure, 'is het beeld van het kruis met zijn beproeving en pijn, en Jezus’ antwoord van vriendelijkheid, geweldloosheid, en uiteindelijk de opstanding, een beeld van troost en inspiratie. […] in de Bezette Gebieden, in solidariteit met het Palestijnse volk.’
Maar daartoe moet wel enige geschiedvervalsing worden gepleegd. Laat ik niet moeilijk doen over die 'bezette' gebieden, met Gaza voor 100 en de Westbank voor 95% in Palestijnse handen. Maar Sabeel komt aan de lopende band met suggestieve, oncontroleerbare getuigenissen, zoals 'Mijn naam is Layan. Ik ben vijftien jaar oud. Op een dag kwamen Israëlische soldaten het jeugdcentrum binnen waar jongeren samen muziek aan het maken waren, en ze begonnen op de jongens en meisjes te schieten.' Je vraagt je af : hadden die boze Joodse soldaten niets beters te doen dan de zangles te verstoren?
Enige historische context ontbreekt totaal in deze brochure. Families te Haifa worden in 1948 door het 'Israëlische leger' het land uit gejaagd – terwijl als er nou één stad was waar de prille staat Israël de arabieren sméékte om, tegen de oproep van hun leiders, te blíjven, wel Haifa was. Maar ze gingen, deels uit vrees voor oorlog, maar ook en vooral omdat hun leiders hen verzekerden dat het in de pan hakken van die joden en hun staat toch in een paar dagen gepiept zou zijn.
Kijk, het is allemaal heel tragisch wat de Palestijnen annex Arabieren is overkomen, maar nooit moet vergeten dat de ramp, de nakba, die hen overkwam een rechtstreeks gevolg was van het botweg weigeren van een verdeelplan dat de instemming had van de hele internationale gemeenschap. Op hen na. Van het feit dat ze vervolgens oorlog na oorlog begonnen en die steeds weer verloren. Dat geeft hen evenmin recht om te piepen als Sudetenduitsers na afloop van de Tweede Wereldoorlog. Was dan geen oorlog begonnen.
De vraag is : wat heeft dit allemaal met Jezus te maken? Dáár weet Sabeel wel een mouw aan te passen. Een lánge mouw, maar toch: 'Jezus’ lijden was onschuldig en zijn dood was onrechtvaardig. Evenzo schendt de vestiging van nederzettingen op bezet gebied door de bezetter, internationale wetgeving.' Ook hier wordt gemakshalve vergeten dat die nederzettingen, hoe onterecht ook, werden gebouwd ná de aanvalsoorlog door de Arabische buren, en nádat alle voorstellen om gebieden terug te geven in ruil voor vrede keer op keer werden afgewezen. Maar dat wil Sabeel niet horen: 'Het kruis is een eenzame last om te dragen. Het kruis kan niet gedeeld worden – het wordt in eenzaamheid gedragen.'
Leed in eenzaamheid gedragen – je moet maar durven. Terwijl de Palestijnen als enigen hun eigen VN-vluchtelingenorganisatie kennen die ze eeuwig tot vluchteling verklaart, per Palestijn aan hulp zo'n tienduizend dollar per jaar overmaakt, en de VN-organisaties driekwart van hun tijd besteden aan het bestrijden van Israël. Leed in eenzaamheid – je kan de krant niet kan openslaan zonder dat het Palestijnse leed alle massamoord in de rest van de wereld overschaduwt.
Maar nee: 'Jezus wordt aan het kruis genageld – de meest fysiek zware en pijnlijke stervensmethode die ooit door mensen bedacht is. Zijn lichaam […] is gebroken en versplinterd door deze laatste handeling van wreedheid. Ook de Palestijnen gaan gebukt onder fysieke en gewelddadige verwoesting – misschien wel het meest in Gaza.'
Gaza? Waar de Israëli's al acht jaar wég zijn, maar als beloning daarvoor, desnoods vanaf het dak van de kindercrèche, dagelijks met raketten worden bestookt? Waar de enige lichamen die daar 'gebroken en versplinterd' worden, de dissidenten zijn die dood door Hamas achter de motorfiets door de straten worden gesleept? 'Veel Palestijnen beleven de gebeurtenissen van Goede Vrijdag elke dag. Hun kruisweg is lang en zwaar. Hun lijdensweg lijkt eindeloos en hopeloos.'
Jaja. Ik denk dat Jezus, in plaats van een horrordood aan het kruis, getekend had voor een van geboorte tot graf gesubsidieerd VN-bestaan, en dat hij in plaats van die Via Dolorosa de voorkeur had gegeven aan, hoe vervelend ook, driemaal daagse paspoortcontrole aan een van de Israëlisch/Palestijnse roadblocks.
Hebben ze Sabeel wel eens gehoord van het zware lot van christenen onder Palestijns bestuur? Op de Westbank worden ze weggesard, in Jezus' geboorteplaats Bethlehem weggestuurd, in Nazareth vervalst men de verkiezingen om de christenen in de hoek te zetten, en in de arabische delen van Jeruzalem is het officieel beleid om het vertrek van christenen als tweederangsburgers te bevorderen (zie voor een mooi overzicht: http://www.jcpa.org/jl/vp490.htm)
En dan zwijgen we maar over de landen om Israël heen, waar arabische broedervolkeren hun christenen op dagbasis afmaken. Of zijn die duizenden afgemaakte Kopten in Egypte een uitzondering, net zoals die vermoorde Jezuïetenpater in Homs? Toch zou het, vanuit christelijke optiek, zelfs godslastering zijn om Jezus' lijden daarmee gelijk te stellen. Maar bij Sabeel zien ze daar geen been in: de geschiedenis, de godsdienst is voor hen een inwisselbaar speelgoedje, een propagandaspotje voor politiek-correcte pulp.